Ας μιλήσουμε επιστημονικά, για λίγο, το υπόσχομαι! Θα μπορούσαμε να ορίσουμε σύντομα την ανασφάλεια ως την έλλειψη συναισθηματικής σταθερότητας, η οποία συχνά συνδέεται με έλλειψη αυτοπεποίθησης του υποκειμένου. Συνήθως συνδέεται με τα εξής χαρακτηρίστηκα:
#1 Ένταση κι επιθετικότητα
#2 Εσωστρέφεια και συστολή
#3 Αίσθημα ενοχής και κατωτερότητας
#4 Πεσιμισμός
#5 Άγχος και νευρικότητα
#6 Παθητική συμπεριφορά και ψυχοφυσική απομόνωση
ΔΕΝ πρέπει να συγχέεται με την ταπεινότητα, η οποία γενικά βασίζεται σε ρεαλιστική εκτίμηση των δυνατοτήτων και των περιορισμών μας. Αντιθέτως, η ανασφάλεια εκπηγάζει από έντονο συναισθηματισμό κι έλλειψη εκτίμησης και πίστης στις ικανότητές μας.
Υπάρχουν 6 τύποι ανασφαλών ανθρώπων, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, όπως τους περιέγραψε ο επιστήμονας Edward Bach.
1ος : Αμφιβάλλει για τον εαυτό του και την ικανότητά του να εκφέρει γνώμη και να λαμβάνει σωστές αποφάσεις. Για το λόγο αυτό δυσκολεύεται να αποφασίσει αν δεν πάρει συμβουλές από τρίτα πρόσωπα.
2ος: Ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο πράγματα γιατί μία του φαίνεται σωστό το ένα και μία το άλλο. Συνδέεται με έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης και ισορροπίας.
3ος: Αποθαρρύνεται εύκολα και χαρακτηρίζεται από αρνητικότητα και ηττοπάθεια. Η παραμικρή καθυστέρηση ή αναποδιά στα σχέδιά του μπορούν να τον κάνουν να παρατήσει τις προσπάθειές του.
4ος: Βρίσκεται σε κατάσταση απόγνωσης κι απελπισίας. Έχει χάσει την «θετικότητά» του και την πίστη ότι τα πράγματα στη ζωή του θα καλυτερέψουν.
5ος: Θεωρεί ότι δεν είναι αρκετά δυνατός ώστε να αντέξει το φορτίο της ζωής. Πιστεύει ότι οι δυνατότητες του δεν είναι επαρκείς σε σχέση με τις απαιτήσεις που έχει να αναμετρηθεί. Αισθάνεται ψυχική και σωματική κόπωση.
6ος: Δεν έχει χάσει την αισιοδοξία του αλλά νιώθει πως η ζωή περνά κι αυτός δε νιώθει να τον «τραβάει» τίποτα. Δυσκολεύεται να αποφασίσει σχετικά με το τι θα έπρεπε να ασχοληθεί και ποιοι είναι οι στόχοι του.
-Άντρες και γυναίκες έχουν διαφορετικές ανασφάλειες; (ρωτά ένας υποθετικός αναγνώστης)
-Ναι, σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται πως υπάρχουν κάποιες ανασφάλειες που εμφανίζονται συχνότερα ανάλογα με το φύλο του ατόμου (θα απαντήσω εγώ).
Συγκεκριμένα, οι γυναίκες φαίνεται να νιώθουν ανασφαλείς κυρίως σε θέματα εξωτερικής εμφάνισης και θελκτικότητας. Ηλικία, ύψος, βάρος, μέγεθος σουτιέν, χρώμα ματιών και μαλλιών βρίσκονται αρκετά ψηλά στα charts. Επίσης, κάτι που δείχνει να τις απασχολεί ιδιαιτέρως είναι οι διαπροσωπικές τους σχέσεις. Από το αν (θα) είναι καλές σύντροφοι και μητέρες μέχρι το αν ο σύντροφός τους τις απατάει ή τις χρησιμοποιεί για σεξ, είναι σκέψεις και φόβοι που συνδέονται με τον τρόπο που τις αντιμετωπίζει ο κοινωνικός τους περίγυρος. Η γνώμη του κόσμου, λοιπόν, είναι κάτι που τις απασχολεί κι εντείνει το αίσθημα ανεπάρκειας.
Από την άλλη, η νούμερο ένα ανασφάλεια των ανδρών φαίνεται να είναι η ερωτική τους επίδοση και το μέγεθος του πέους τους. Λίγο πιο κάτω βρίσκονται τα μαλλιά (ή η σταδιακή απώλεια αυτών), ενώ επίσης πολύ σημαντική ανησυχία είναι τα οικονομικά τους και οι επαγγελματικές τους αποδόσεις. Η εξωτερική εμφάνιση προβληματίζει και τους άντρες αλλά ίσως όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο τις περισσότερες γυναίκες.
Δε θέλω να σας πρήξω με μανιφέστα οπότε θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη. Οι ανασφάλειες που παρουσιάζονται είτε στους άντρες είτε στις γυναίκες δεν έχουν να κάνουν με το βιολογικό τους φύλο. Δεν είναι χαρακτηριστικά τα οποία το άτομο αποκτά με το που γεννιέται και πάνε σετ με τα γεννητικά του όργανα. Αντιθέτως, θα έπρεπε να ψάξουμε τα αίτιά τους δίνοντας έμφαση στα εκάστοτε συμφραζόμενα, δηλαδή παρατηρώντας το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο εκδήλωσής τους. Η πατριαρχία, λοιπόν, η οποία με διάφορες μορφές είναι κυρίαρχη σχεδόν παγκοσμίως δεν μπορεί παρά να συνδέεται με τον τρόπο που τα άτομα αντιμετωπίζονται από την κοινωνία αλλά και αντιμετωπίζουν τους εαυτούς τους. Η πατριαρχική κοινωνία θέτει τα ηθικά, κοινωνικά κι αισθητικά κριτήρια τα οποία το κάθε άτομο θα έπρεπε να πληροί προκειμένου να θεωρείται αρεστό κι αποδεκτό από τον κοινωνικο περίγυρο. Το «ανήκειν» και το «αρέσκειν» μετατρέπονται στους ανώτερους στόχους του ατόμου, πράγμα που εντείνεται ιδίως όταν ζούμε στην εποχή της εικόνας.
Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες ανασφάλειες των γυναικών σχετίζονται με την εξωτερική τους εμφάνιση. Η ομορφιά μετατρέπεται, υπό την ασφυκτική εξουσία της πατριαρχίας, σε υποχρέωση, προσόν και καθήκον της γυναίκας, η οποία εξάλλου αποτελεί το ωραίο μεν αδύναμο δε φύλο. Οι γυναίκες εσωτερικεύουν από μικρή ηλικία την υποχρέωση (κοινωνική και προσωπική) να ικανοποιούν τα αισθητικά στάνταρ των ανδρών και της κοινωνίας ευρύτερα. Η περιποιημένη και θελκτική εικόνα «ξεφεύγει» και γίνεται το μέτρο της αξίας τους ως ανθρώπινες οντότητες. Τα σώματά τους καθώς και η σεξουαλική τους ζωή αστυνομεύονται καθημερινά από τον κοινωνικό περίγυρο (άντρες και γυναίκες), από τον Τύπο, την τηλεόραση, τα social media, τα blogs κι όχι μόνο.
Από την άλλη, όπως αναφέρθηκε η μεγαλύτερη ανασφάλεια των αντρών είναι η σεξουαλική τους επίδοση κι αμέσως μετά η οικονομική τους δυνατότητα. Επίσης κάτι που, δεδομένης της φαλοκρατικής ιδεολογίας δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει. Ο μπρουτάλ aka «πολλά βαρύς» τύπος άνδρα εξακολουθεί να αποτελεί το κυρίαρχο πρότυπο σε κάθε κοινωνία, σα να είμαστε παγιδευμένοι σε ταινία του ’50 με πρωταγωνιστή τον Παπαμιχαήλ. Πέραν της πλάκας, το ανδρικό πρότυπο, φυσικά και δεν είναι οικουμενικό ως προς τα χαρακτηριστικά του, παρόλαυτά δεν παύει να είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα φτιαγμένο κατά τις επιταγές της πατριαρχικής κοινωνίας, και το οποίο όπως και το γυναικείο πρότυπο, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις ανασφάλειες τους. Καθόλου τυχαίο άλλωστε πως οι περισσότερες και συχνότερες ανασφάλειες τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες έχουν να κάνουν με την αποτυχία τους να μοιάσουν στα κοινωνικά πρότυπα που τους επιβάλλονται. Άρα εκτός από ψυχολογικές, έχουν σίγουρα και κοινωνικές προεκτάσεις οι οποίες αξίζει, νομίζω, να συζητηθούν.
